Catullus

İ.ö.323' te Büyük İskender'in ölümü ile birlikte İskenderiye şair ve edebiyatseverlerin ilgi odağı haline gelmiş.O sıralar siyasal değişimler olmuş ,site devletleri yıkılmış, şairlerin dikkati siyasal alandan,kişiye onun ruh durumuna sevgi ve aşka yöneltmiş.Yurt, ulus sevgisi konuları yerini doğaya toprağa duyulan sevgiye bırakmış.Tarihte bu edebi akıma ''İskenderiye akımı''denilmiş.İşte Catullus'ta bu akımı benimseyen bir şair...
İ.Ö.87 yılında Verona'da doğmuş.Zengin bir aileden geliyormuş.İ.Ö.54 yılında 33 yaşındayken ölmüş.
Evet bütün iyi şairler gibi erken ölmüş.-Böyle bir genelleme yapmak istemezdim ama ,dilime geldi bir defa..-
Roma'nın siyasal kargaşasına pek karışmamış .Yalnızca bazı yergi şiirleri yazmış.Zamanın yaşayışını çok iyi tanımlayan şiirler yazmış.Aşk-nefret gibi birbirine karşıt duygu karmaşıklığını çok iyi yansıtmış şiirlerine.
Şair geçinenleri,orator olmadığı halde söylev çekenleri iğnelemiş.Yaşamını etkileyen 3 önemli olay varmış:
Lesbia'sına olan bitmez aşkı,çok iyi geçindiği kardeşinin ani ölümü, anadolu ziyareti dolayısıyla yakında tanıma olanağı bulduğu Eski Yunan kültürü.
Latince'ye öpücük(basium)terimini kazandıran Catullus'un Lesbia'ya olan sonsuz sevgisiymiş.Şimdi bir okuyun şu şiiri :

Yaşayalım Lesbia'm,sevişelim
kulak asmadan
huysuz ihtiyarların dedikodularına!
Batabilir Güneşler,yeniden doğabilir:
bir sönmeyegörsün kısa ışığı hayatımızın,
kala kala uyunacak sonsuz bir gece kalır.
Bin öpücük ver bana,sonra yüz,
sonra bin daha,sonra bir yüz,
hiç durmadan bin öpücükdaha ver,
ardından bir yüz daha,
sonra binlerce öpücük olunca,
öyle karışsın ki hepsi hesabı şaşıralım
kem gözlerin değmesin diye nazarı
öpüşlerimizin bu kadar çok olduğunu öğrenince.
Catullus
Türkçe : Ç.Dürüşken-E.Alova

Dilini sakınmayıp çoğu şiirinde müstehcen bir dil kullandığını da belirteyim. Belki bu yüzden dönemi çok iyi anlatan şiirler yazmış.Bu arada Lesbia sevdiğine kendi taktığı admış.Lesbia'nın asıl adı Clodia'yaymış. İ.Ö.79 yılının konsülünün kızıymış.Şiire düşkün, dans etmeyi bilen,zeki bir kadınmış. zengin bir devlet adamı ile evlenmiş.Ancak tek kişiye bağlanan ,sadakat dolu bir kadın değilmiş .Bu onun ateşli ruhuna aykırıymış . Catullus ile birlikteyken başka erkeklerle beraber olurmuş. Hatta Catullus'un yakın arkadaşıyla bile.Bu yüzden büyük acılar yaşatmış şairimize.Ondan vazgeçmek istemiş ama bunu pek becerememiş:

Aptallık etmeyi bırak,zavallı Catullus,
yitip gideni yitip gitmiş say.
Bir zamanlar senin için ışıldardı parlak güneşler,
giderken götürdüğü yere koşor adım
hiçbir sevgilinin sevilemeyeceği kadar
sevdiğim sevgilimin!
Ne oyunlar olurdu orada o zaman,
sen isterdin sevgilinde istemem demezdi,
bu gerçek,senin için ışıldardı parlak güneşler.
Artık istemiyor sevgilin:sen de isteme,zavallı,isteme,
gitme gidenin ardından,düşürme kendini,
dikine dur,diren direnciyle aklın.
Hoşça kal,sevgili.Catullus direniyor,
ne arar artık seni,ne sorar,gönlün olmadan.
Ama sen üzüleceksin aramayınca:
yazıklar olsun,hain!Nedir yaşayacağın bundan sonra?
Kim gelecek artık sana?Kime güzel görüneceksin?
Kimi seveceksin şimdi?Kime,seninim, diyeceksin?
Kimi öpecek,kimin dudaklarını ısıracaksın?
Sen sen ol Catullus dönme kararından.
Catullus
Türkçe : Ç.Dürüşken-E.Alova

En acı şiirlerini ağabeyi için yazmış . Hayatının bu sancılı döneminde ağabeyinin sürdürdüğü idari görevi tamamlanmak için Verona'ya gitmiş . Bu günlerini mutsuz yaşadığı söylenebilir. İ.Ö.57 yıllarında bir grupla birlikte Anadolu'nun batısında bir eyalet olan Bithynia'ya seyahat gerçekleştirmiş.buradaki şehirleri ve adaları gezmek için bir tekne satın almış.Roma'ya döndüğünde hiç parası yokmuş.

Veronalı Catullus'un hikayesini böyle derleyebildim.Şimdi bir şiirini daha yazayım .Yine Lesbia'yla ilgili .Başka bir örnek yazsaydım iyiydi ama ben de ona taktım galiba ,Catullus gibi...

Bir zamanlar,Lesbia,biricik Catullus'un olduğumu,
beni Juppiter'e bile değişmeyeceğini söylerdin.
O zaman seni sıradan bir aşık gibi değil,
bir babanın oğullarını ve damatlarını sevdiği gibi sevmiştim.
Artık seni tanıyorum;senin için daha çok yanıp tutuşuyorsam da,
gözümde çok daha basit ve hoppa bir kadınsın.
Nasıl olur diye soracaksın.Çünkü böyle bir haksızlık
bir aşığın aşkını şiddetlendirir,ama dostluğunu azaltır.
Catullus
Türkçe : Ç.Dürüşken -E.Alova

Kaynak:Catullus-Bütün şiirleri-Yapı Kredi yayınları